Vận đơn đường biển (B/L – Bill Of Lading) là một chứng từ vận tải hàng hoá do người chuyên chở, thuyền trưởng (đường biển) hoặc đại lý của hãng tàu (forwarder) ký phát cho chủ hàng sau khi tàu rời bến. Trong vận tải đường biển, vận đơn có chức năng quan trọng và tác dụng đến quá trình chuyển đổi chủ sở hữu hàng hoá. Tuỳ vào mục đích và căn cứ riêng mà người ta phân loại vận đơn đường biển. Trong bài viết này, QA Logistics sẽ tập trung khái quát các loại vận đơn cơ bản thường gặp:
Sau khi bạn có SI (Shipping introduction) gửi cho hãng tàu, hãng sẽ dựa vào SI để gửi lại bạn draft bill và 2 bên tiếp tục kiểm tra chỉnh sửa, sau khi bạn duyệt OK thì lúc này hãng tàu chính thức mới cấp cho bạn vận đơn đường biển hay Ocean Bill of Lading – B/L).
Chức năng của vận đơn đường biển
– Vận đơn là bằng chứng xác nhận người chở hàng đã nhận chuyên chở lô hàng của bạn theo thông tin trên bill: Người nhận, người gởi, chủng loại, số lượng hàng hóa, tình trạng…
– Vận đơn là giấy tờ có giá trị dùng để thanh toán, định đoạt tại ngân hàng. Vận đơn minh chứng cho quyền sở hữu hàng hóa do đó vận đơn gốc có thể mua bán được.
– Vận đơn có tính pháp lý điều chỉnh mối quan hệ người chở hàng, người xếp hàng và người nhận hàng.
– Vận đơn là một trong những giấy tờ quan trọng trong bộ chứng từ xuất nhập khẩu, dùng để căn cứ khai hải quan, manifest
– Vận đơn có thể làm giấy tờ mua bán, chuyển nhượng
Các thông tin chính có trên vận đơn:
Đây có thể nói là trọng tâm của bài viết. Các bạn nhìn hình mẫu vận đơn đường biển của hãng tàu YANG MING nhé.
- Shipper: Tên người gởi, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
- Consignee: Tên người nhận, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
- Notify Party : Tên người nhận thông báo hàng đến, địa chỉ, số điện thoại, fax, email…
- Vessel/Voy.No : Tên tàu / Số chuyến
- Port of loading : Cảng load hàng
- Port of discharge: Cảng dỡ hàng
- Container no/ Seal no: Số container, số seal ( niêm chì)
- Description of goods: Mô tả hàng hóa, gross weight, net weight, số lượng cartons,
- Freight prepaid: Cước trả tại cảng load hàng
- Place and Date of Issue: nơi và ngày phát hành vận đơn (cũng là ngày tàu chạy)
Phân loại vận đơn đường biển
Có rất nhiều cách để phân loại vận đơn đường biển, sau đây là một số cách hay sử dụng để phân loại vận đơn. Quang Anh Logistics sẽ trình bày đầy đủ nhất về cách phân loại vận đơn. Hiện tại có những cách phân loại vận đơn đường biển như sau:
Căn cứ vào tính sở hữu
Có 3 loại:
– Vận đơn đích danh (Straight Bill): là vận đơn ghi rõ tên, địa chỉ người nhận hàng và người chở hàng chỉ giao hàng đúng với tên, địa chỉ trên bill. ( Trong ví dụ là mục consingee, vân đơn trên là vận đơn đích danh).
– Vận đơn theo lệnh (To order Bill): Thường thì trên bill gốc không thể hiện tên consignee mà chỉ để chữ “To Order” tại mục consignee. Vận đơn này miễn người nào cầm vận đơn gốc và được xác nhận ký hậu của shipper là có thể nhận hàng.
Mẫu Vận Đơn To Order
Trên vận đơn “To Order” ô Consignee có thể thi: To order of consignee, to order of bank…. Bạn phải chú ý ký hậu và đóng dấu khi gặp vận đơn này. Việc ký hậu và đóng dấu là cách chuyển nhượng quyền sở hữu của lô hàng. Thường ký hậu và đóng dấu vào mặt sau của Bill.
– Vận đơn vô danh (To bearer Bill): Không ghi tên hay bất cứ thông tin gì trong mục consignee hoặc phát hành theo lệnh nhưng không ghi rõ lệnh này của ai. Do đó ai cầm được vận đơn này đều có thể nhận hàng.
Vận đơn theo lệnh (To order) có thể biến thành vận đơn đích danh (Straight Bill) nếu ký hậu ghi rõ người nhận hàng hoặc có thể biến thành vận đơn vô danh (To bearer Bill) khi chỉ ký hậu mà không ghi tên người nhận.
Căn cứ vào tính pháp lý của hàng hóa vận chuyển:
– Vận đơn gốc (Original Bil) : là vận đơn được có dấu Original và được đóng mộc, ký bằng tay. Bill gốc mang tính chủ sở hữu hàng hoá. Ví dụ Bill trên của Maersk Line là vận đơn gốc, theo lệnh (to order).
– Vận đơn bản sao (Copy B/L): nội dung vận đơn này giống với vận đơn gốc, không có dấu và không được ký bằng tay, có chữ COPY-NON NEGOTIABLE (như hình trên). Có nghĩa là không được chuyển nhượng.
Căn cứ vào tình trạng bốc xếp hàng hóa:
– Vận đơn đã bốc hàng lên tàu (Shipped on board Bill): Là loại vận đơn mà chủ tàu, thuyền trưởng hoặc nhân viên của chủ tàu cấp cho người gởi hàng shipper khi hàng đã bốc lên tàu.
– Vận đơn nhận hàng để chở (Received for shipment Bill): Vận đơn này cam kết với chủ hàng rằng hàng sẽ được bốc lên tàu, trên con tàu đã thống nhất từ trước.
Căn cứ vào phê chú trên vận đơn
– Vận đơn hoàn hảo (Clean Bill): là loại vận đơn mà không có bất cứ ghi chú khiếm khuyết gì về ghi chú của lô hàng. Điều này rất quan trọng bởi vì vận đơn này để consignee hoặc ngân hàng cảm thấy an tâm về lô hàng khi shipper gởi.
– Vận đơn không hoàn hảo (Unclean Bill hay Dirty Bill): Là loại vận đơn mà người chuyên chở có ghi chú xấu về tình trạng của lô hàng. Có thể ghi một số thông tin xấu về lô hàng như Case Leaking (thủng chảy), Bag Torn (bao rách) …
Căn cứ vào phương thức thuê tàu:
– Vận đơn tàu chợ (Liner Bill): là loại vận đơn thông dụng nhất và chiếm hầu hết trên thị trường. Loại vận đơn này khi bạn thuê tàu container để chở hàng ( ví dụ trong bài viết đều là vận đơn tàu chợ)
– Vận đơn tàu chuyến (Voyage Charter Bill): là loại vận đơn phát cho người chủ hàng khi sử dụng tàu chuyến để chở hàng và thường đi kèm “tobe used with charter party” (sử dụng với hợp đồng thuê tàu).
Căn cứ vào hành trình và phương thức chuyên chở hàng hóa:
– Vận đơn đi thẳng (Direct Bill): là loại vận đơn hàng được chở thẳng từ cảng load hàng sang cảng dỡ hàng không qua chuyển tải hay tàu ghé cảng nào cả.
– Vận đơn chở suốt (Through Bill): cấp cho chủ hàng không cần quan tâm đến hàng có chuyển tải hay không. Trong loại vận đơn nay có thể có nhiều người chuyên chở và nhiều tàu chuyên chở. Tuy nhiên chỉ có 1 vận đơn có tính sở hữu duy nhất. Trong loại này còn có các vận đơn con gọi là vận đơn địa hạt (Local B/L) không có tính sở hữu. Vận đơn địa hạt này như là 1 biên lai ghi nhận các nhà chuyên chở nhận hàng và trao đổi hàng cho nhau.
– Vận đơn đa phương thức (Multimodal BilL, Intermodal Bill or Combined Bill): vận đơn này thường dùng trong vận chuyển container với hình thức “door to door”. Có thể sử dụng nhiều phương pháp vận chuyển kết hơp như : đường biển, hàng không, đường bộ…
Nhược điểm của vận đơn đường biển
Thứ 1: Hàng hoá có thể đến cảng rồi nhưng vận đơn bill chưa đến làm chậm quá trình dỡ hàng. Trường hợp này xảy ra khi hành trình trên biển ngắn.
Thứ 2: Vận đơn gốc có hạn chế về mặt công nghệ, không thể truyền dữ liệu số bằng internet được.
Thứ 3: Việc in ấn và chống làm giả sẽ gây lãng phí về mặt kinh tế.
Thứ 4: Bill giấy có thể thất lạc hay mất cắp.
Một số loại vận đơn khác
So với những vận đơn trên có thể có nhiều bạn quen hơn những vận đơn sau, bài viết chi tiết bạn có thể tìm đọc trên website Quang Anh Logistics:
– Master Bill: Vận đơn của hãng tàu cấp cho shipper hoặc cấp cho Forwarder.
– House Bill: Vận đơn nhà. Vận đơn này do forwarder cấp cho shipper
– Surrendered Bill: Là vận đơn điện giao hàng hay còn gọi là vận đơn xuất trình nhằm đảm bảo hàng hoá có thể release nhanh.
– Seaway Bill: Vận đơn để release hàng hoá nhanh hay còn được gọi là Express release.
Kết Luận
Vận đơn là một loại giấy tờ quan trọng trong vận chuyển đường biển bằng container. Mặc dù có nhiều cách phân loại bill nhưng trong thực tế người ta hay thấy 2 loại vận đơn chính : Master bill và house bill. Bill gốc là bill quan trọng nhất và tuyệt đối không được làm mất bộ bill gốc. Nếu bạn không muốn khách hàng chờ nhận bill gốc thì có thể làm surrendered bill hoặc seaway bill.
Bạn có thể dùng vận đơn gốc để chuyển nhượng hàng hoá, ngoài ra còn có rất nhiều cách phân loại khác tuỳ vào mục đích sử dụng. Chẳng hạn trong mua bán 3 bên người ta có thêm loại Vận đơn thay đổi (SWITCH B/L).
